GEZEGENİMİZ DÜNYA

Dünya’nın şekli neye benzer?

1)Dünya’nın Şekli  Dünya’mızın şekline sınıfımıza getirdiğimiz küreden baktığımızda top gibi tam yuvarlak olmadığını görürüz.Bu şekle ve uzaydan çekilen fotoğraflara baktığımızda Dünya’mız alt ve üstten basık ortası hafif şişkin bir durumdadır.Dünya’mızın bu biçimine Geoit denir.Dünya’mızı portakala ve geceleri gördüğümüz Ay’a benzetebiliriz.   Kıyıdan uzaklaşan bir geminin önce gövdesi, sonra bacası ve daha sonra dumanı gözden kaybolur.Sürekli aynı yöne ve aynı yükseltiden uçan uçak, ilk kalktığı yere tekrar gelir.   Dünya’mız kendi ekseni etrafında dönmesi bir gün sürer.(yani 24 saat) Bu dönüş hareketinden gece gündüz oluşur.Güneş doğudan doğuyor batıdan batıyor gibi görünür.Bunun nedeni; kendi ekseni etrafında batıdan doğuya doğru dönmesidir. • Dünya’mızın alttan ve üstten basık olmasının nedeni; Dünya gaz ve toz bulutu iken yani yeni oluşmaya başlarken kendi ekseni etrafında dönüşü nedeniyle kutuplar çukurlaşmıştır. Katılaştığında da bu durum değişmemiştir. 2)Dünya’mızın Şekli İle İlgili Görüşler Konuyla ilgili bilgi için tıklayınız.  Dünyanın şeklini ve hareketlerini inceleyen bilin dalına gökbilim (astronomi)denir.  Eskiden teknoloji bu kadar gelişmediği için insanlar Dünya’nın yuvarlak olduğunu bilmiyorlardı.İnsanlar Dünya’yı düz bir tepsi gibi ya da öküzün boynuzları üzerinde duran bir nesne olarak biliyorlardı.Bazı bilim adamları Dünya yuvarlak dese de insanlar, eğer yuvarlaksa aşağı kısımda kalanlar neden düşmüyorlar gibi sözler söylüyorlardı.Ancak Bilim geliştikçe Dünya’nın yuvarlaklığı da daha güzel anlaşılır oldu.Bununla alakalı incelemeler yapan kişiler aşağıda verilmiştir. Gökbilimi ile ilgilenen bilim adamlarından bazıları şunlardır; • Biruni:972-1050 yılları arasında Dünyanın küre şeklinde olduğunu yer çekiminin varlığını ortaya koydu. • Macellan:Dünyanın çevresini dolaşan ilk denizcidir. • Maceraperes bir denizci olan Kristof Kolomb Dünya’nın yuvarlak olduğunu kitaplardan okumuştu.1492 yılında 3 küçük gemi ile birlikte yola çıktı.Devamlı batıya doğru gitti.Hindistan’a ulaştığını zannetti ama gittiği yer Amerika kıtasıydı.Eğer dünya yuvarlaksa yönünü değiştirmeden başladığı yere tekrar geleceğini biliyordu.Ama bunu başaramadan öldü.Ancak gemilerinde bir tanesi yola devam etti.Böylece Dünya’da tam tur atılmış oldu. • Yaklaşan bir gemiyi izlediğimizde geminin önce bayrağını yaklaştıkça direğini ve sonradan da teknesini görürüz.Eğer dünya düz olsaydı.herYerden geminin tamamını görürdük. • Dünyanın her hangi bir yerinden hareket eden uçak hep aynı yöne giderse yine hareket ettiği noktaya gelir.Çünkü dünyanın şekli küreye benzer. • Uzaydan çekilmiş fotograflar incelendiğinde Dünyanın aslında tam bir küre olmadığı alttan ve üstten hafif basık olduğu görülmüştür 2)Dünya’mızın şekli ile ilgili ortaya atılan görüşleri öğrendik. Bunları bilmekte fayda var • Güneş sistemimizde 9 gezegen bulunmaktadır. Bunlar;Merkür, Venüs, Dünya, Mars, Jüpiter, Satürn, Uranüs, Neptün, Plüton’dur. • Pisagor,MÖ 590 lı yıllarda Dünyanın güneş etrafında döndüğünü ve Dünya’nın yuvarlak olduğunu ileri süren ilk kişiydi.Ancak Pisagor’un bu dediğine bilimle uğraşan kişilerin dışında inanan olmamıştı.Pisagor’dan İki Yüzyıl Sonra Aristo, gözlemleri sonunda Dünya’nın yuvarlak olduğunu kanıtladı. Dünyamızın Şeklinin Yuvarlak olduğunu kanıtlayan olaylar: • Güneş doğarken yada batarken yavaş yavaş doğar ve batar .Eğer dünya düz olsaydı,birden bire doğar ve batardı. Neler Öğrendik? 1)Dünya’mızın şeklinin yuvarlak olduğunu öğrendik. Dünyamızın şekli ve yapısı DÜNYA’MIZIN ŞEKLİ Dünya’mızın şekli üst ve alt kısımdan basık (kutuplardan basık) bir KÜRE şeklindedir. DÜNYA’NIN KÜREYE BENZEDİĞİNİN KANITLARI 1- Dünya’nın Ay üzerine düşen gölgesi yuvarlaktır. 2- Uzaktan gelen bir geminin önce dumanını, sonra bacasını veya bayrağını daha sonra da geminin tamamını görmemiz. 3- Bir noktadan çıkıp hep aynı yönde gidersek başladığımız noktaya geri dönmemiz. 4-Uzaydan çekilen fotoğraflar, Dünya’nın küreye benzediğinin kesin kanıtıdır. DÜNYA’NIN ŞEKLİNE İLİŞKİN GÖRÜŞLERDEN BAZILARI   1- İlk insanlar bir tekerleğin üzerinde yaşadıklarını sanıyorlardı 2- Maya Uygarlığında ( MÖ–300 / MS–900 ) Mayalar Dünya’yı her birine bir ağaç ve bir kuş yakıştırdıkları dört bölüme ayırmışlar. 3- Eski Yunan’ da matematikçi ve gök bilimci Miletoslu Thales’ e göre her şeyin ana maddesi suydu. Bir tepsi biçiminde olan Dünya  da suda yüzmekteydi. 4- Yunan bilgin Pythagoras ( Pisagor) gezegenlerin hareketlerinin dairesel olduğunu savunuyor, gök cisimleri ile Dünya’nın küre biçiminde olduğuna inanıyordu. YERYÜZÜNDEKİ KARALAR, SULAR VE HAVA Yerküre modelini incelediğimizde Dünya’nın karalar ve sulardan oluştuğunu görürüz. Yeryüzündeki karalar YER KABUĞUNU oluşturur. Yer kabuğuna TAŞ KÜRE denir. Yerküredeki mavi renkli kısımlar suları temsil eder. Suların bulunduğu kısma SU KÜRE denir. Dünya üzerinde bulunan büyük kara parçalarına KITA denir. Kıtaları ayıran büyük denizlere OKYANUS denir. Okyanustan küçük olan büyük su alanlarına DENİZ denir. Yeryüzünü dört parçaya ayırdığımızda 3 parçasını su, 1 parçasını ise karalar oluşturur. Yani yeryüzünün ¾’ ü  (DÖRTTE ÜÇÜ) sularla kaplıdır. Dünya gözle göremediğimiz ancak hissedebildiğimiz bir gaz tabakası ile sarılmıştır. Bu gaz tabakasına HAVA KÜRE denir. Canlılar için hayat kaynağı olan hava, bir tabaka halinde Dünya’mızı çevreler. Dünya’mızı saran hava tabakasına ATMOSFER denir. Su ve toprakta da hava bulunur. Solucan, köstebek ve bazı böcekler toprak altında yaşarlar ve toprakta bulunan havayı soluyarak yaşarlar. Tohumlar, toprakta bulunan hava sayesinde çimlenerek bitki haline dönüşür. Su altında yaşayan balıklar ve diğer su canlıları da sudaki havayı kullanır. Atmosferde Güneş’ten gelen zararlı ışınları filtre gibi süzen OZON tabakası vardır. Havada bulunan gazlar; % 78   Azot gazı % 21   Oksijen gazı % 1 Karbondioksit ve diğer gazlar, duman, su buharı bulunmaktadır. Dünya’nın gözlemlenebilir 3 katmanı vardır. 1- KARALAR ( TAŞ KÜRE) 2- SULAR  ( SU KÜRE ) 3- HAVA  (HAVA KÜRE ) KAYAÇLARI, MİNARELLERİ VE MADENLERİ TANIYORUZ Karalar kayaçlardan oluşmuştur. Kayaçlar ise çeşitli minerallerin birleşmesi ile oluşmuş katı maddedir. Minarelerin çeşitliliği ve farklılığından dolayı kayaçların yapısal özellikleri, renkleri, sağlamlıkları birbirinden farklıdır.  Minareler kayaçlara *renk * sertlik *yumuşaklık *parlaklık *matlık  gibi özellikler kazandırır. Minareler kayaçların içindedir.Bunların bazılarına ulaşmak için toprağın derinliklerine inmek gerekir. Minareleri günlük hayatımızda birçok alanda kullanırız. Örneğin; * Ampulün içindeki telin yapıldığı tungsten bir mineraldir. *Ayna yapımında silis ve gümüş mineralleri kullanılır. *Kurşun kalemin ucu grafit adlı mineralden yapılmıştır. *Tebeşir alçı taşı denilen mineralden yapılmıştır. *Günlük hayatımızın birçok yerinde kullandığımız alüminyum, çinko, demir, altın, kömür, bakır, kum taşı, granit, mermer birer mineraldir.  Ekonomik değeri olan mineral, taş veya kayaçlara MADEN denir.  Altın, elmas, kömür birer madendir. TOPRAK NASIL OLUŞTU?  Toprak kayaçların parçalanması sonucu oluşmuştur. Kayaçlar ise suyun, rüzgârın, iklim şartlarının ve bitki köklerinin etkisiyle parçalanmıştır. SUYUN ETKİSİ  *Akarsular taşları sürükleyerek birbirine çarpıp parçalanmasına neden olur.  *Kayaçlardaki çatlaklar giren su donar ve kayaçları parçalar. RÜZGÂRIN ETKİSİ  *Rüzgârın etkisiyle kayaçlar kopar, parçalanır ve aşınır. PERİ BACALARI bu şekilde oluşmuştur. İKLİM ŞARTLARININ ETKİSİ ( ISI ETKİSİ)  *Güneş’in etkisiyle kayaçlar gündüz ısınır ve genişler. Gece hava soğuyunca kayalar büzüşür.  Genişleme ve büzüşme kayaları çatlatır ve ufaltır. BİTKİLERİN KÖKLERİ  *Kayaçların çatlaklarına giren kökler burada büyüyüp kayaçların parçalanmasına neden olur. BÜTÜN BU OLUŞUMLARIN YANINDA BİTKİ VE HAYVAN ATIKLARI DA BU PARÇALARA KARIŞARAK TOPRAĞI OLUŞTURUR. EROZYON erozyon olayı    Toprak aşınması da denir. Toprağın sürüklenip gitmesidir. Erozyon sonucunda toprak bitki yetiştirmeye uygun olan ve canlıların yaşadığı en verimli kısmı kaybeder.Erozyona; *Yağmur suları *Akarsular *Eriyen kar suları *Rüzgârlar sebep olur. Erozyonu önlemek için;   *Yamaçlar ağaçlandırılmalıdır. *Bentler ve barajlar yapılmalıdır. *Ormanlar korunmalı ve sayısı arttırılmalıdır. *Toprak eğimine ters sürülmeli. DÜNYANIN KATMANLARI   GÖZLEMLENEBİLİR KATMANLAR 1- HAVA KÜRE ( ATMOSFER)  Çeşitli gazların karışımından oluşmuştur. Yer küreyi sarar, çevresinden uzaklaşmaz.Su buharı bu katmanda bulunur.Güneş’ten gelen zararlı ışınları engeller.Canlılar için gerekli gazları içerir. 2- SU KÜRE  Taş küre ile iç içe olan katmandır. Su küreyi; okyanuslar, denizler, iç kesimlerindeki çukurlara suların birikmesiyle oluşan göller, akarsular ve yeraltı suları oluşturur. Canlılar için çok önemli yaşam kaynağıdır. Su kürenin yaklaşık YÜZDE BİRİ içme suyu olarak kullanılabiliyor. Kullanılan bu suya tatlı su da denilmektedir. 3- TAŞ KÜRE ( YER KABUĞU )  Üzerinde canlıların yaşadığı katmandır. Çeşitli yapıdaki kayaçlardan oluşmuştur. Üst kısımları yer yer toprakla örtülmüştür. Yer yer yükselti, düzlük, ve çukurlardan oluşur. Kalınlığı her yerde aynı değildir.Okyanusların dibinde ince ,dağlık bölümlerde kalındır. Yer kabuğunun derinliklerine inildikçe sıcaklık artar. GÖZLEMLENEMEYEN KATMANLAR 4-ATEŞ KÜRE ( MAĞMA TABAKASI) (MANTO)  Yer kabuğunun hemen altındaki tabakadır. Sıcaklığı çok yüksektir. Erimiş maddeler, sıkışmış gaz ve buharlardan oluşmuştur. Ateş kürenin akışkan bir yapısı vardır ve hareketlidir. Ateş küreyi oluşturan akışkan ve sıcak olan bu erimiş maddeye MAGMA denir. Magma zaman zaman yanardağlardan yeryüzüne çıkar. Magmanın yeryüzüne çıkmış haline LAV denir. 5-AĞIR KÜRE  (ÇEKİRDEK)  Dünya’nın en iç ve en kalın katmanıdır. En sıcak ve en ağır katman burasıdır. Sıcaklığı çok yüksek olmasına rağmen katı ve katıya yakın haldeki maddelerden oluşmuştur. NOT: Yeryüzünden içe yani merkeze doğru gidildikçe sıcaklık artar. ÇEVRE KİRLİLİĞİ  Doğada bulunan hava, su ve toprağın sanayi atıkları, kimyasal maddeler, evsel atıklar, bilinçsizce kullanılan teknolojik ürünler sonucu kirlenmesi olayıdır. Kirlenmiş bir çevrede canlılar yaşayamaz.  KİRLİLİĞİ ÖNLEMEK İÇİN *İnsanlar eğitilmeli. *Fabrika ve sanayi tesislerin bacalarında filtre kullanılmalı. *Fabrika ve sanayi tesislerine arıtma tesisleri kurulmalı. *Ev ve iş yerlerinde kaliteli yakıtlar kullanılmalı. *Motorlu taşıtlarda çevreci yakıtlar geliştirilmeli. *Kimyasal maddelerin, tarım ilaçlarının ve her türlü atığın, kanalizasyonların akarsu ve denizleri kirletmesi önlenmeli. *Toprakta çürümeyen plastik ve naylon atıklar ile pil, hastane atıkları ve nükleer atıkların toprakla teması önlenmeli. * Geri dönüşümlü malzemeler kullanılmalı. *Ağaç dikilmeli ve ormanlar korunmalı. *Bilinçsizce sanayileşme önlenmeli. *Erozyona karşı önlemler alınmalı. Dünya'nın Küreye Benzediğini Neler Kanıtlar Dünya' nın Şekli Ve Boyutlar   Dünya' nın şekli tam bir küre olmayıp kutuplardan biraz basık, Ekvator bölgesinde ise daha şişkin küreye yakın bir şekildir. Dünya’ nın bu özel şekline GEOİD denir.  DÜNYA'NIN ŞEKLİNİN  SONUÇLARI   1. Ekvator’dan kutuplara gidildikçe yerçekimi artar.   2. Güneş ışınlarının düşme açısı kutuplara gidildikçe daralır.   3. Paralellerin boyları kutuplara gidildikçe küçülür.   4. Meridyenlerin arası kutuplara gidildikçe daralır.   5. Yeryüzünden yükseldikçe görülen alan genişler.   6. Dünya’ nın dönüş hızı Ekvator’dan kutuplara doğru gidildikçe azalır. (Ekvator'da 1670 km/saat Kutuplarda O km/saat)   7. Kuzey kutbundan güneye gidildikçe Kutup Yıldızının görünüm açısı küçülür.   8. Doğuya gidildikçe Güneş daha erken batar.   9. Dünya’nın bir yarısında gece diğer yarısında gündüz yaşanır.  10. Ay tutulmasında Dünya’nın gölgesi Ay üzerine daire biçiminde düşer.  11. Ekvator'dan kutuplara doğru sıcaklık azalır.   12. Ekvator çemberi, meridyenlerden ve paralellerden daha uzun olur.    DÜNYANIN  GEOİT ŞEKLİNE BAĞLI SONUÇLAR:    Dünya'nın  geoid şekli nedeniyle, yerçekimi Ekvator'dan kutuplara  doğru artar  Dünya, geoid değil de küre şeklinde olsaydı, yerçekimi Dünya'nın  her yerinde aynı olurdu.  Dünya'nın geoid şekli nedeniyle Ekvator diğer paralellerden ve meridyenlerden daha uzundur. Dünya küre şeklinde olsaydı, Ekvator  çevresi (kutupları çevreleyen iki meridyenin uzunluğu) birbirine eşit olurdu. Gezegenimiz Dünya ve Yapısı Dünya’mızın Yapısını Tanıyalım Bilim Adamlarına göre evrenin oluşumu 15 milyar yıl önce gerçekleşmiştir.  Dünya’nın oluşumu da aşağıdaki gibi olduğu varsayılmaktadır;  • Evrende bulunan maddeler patlamaya başladı.  • Bunun sonucunda evreni gaz ve toz bulutu kapladı.Bu görüşe Büyük Patlama denilmektedir.  • Evreni dolduran gaz ve toz bulutları dağılarak soğudu.  • Çeşitli gazların bir araya gelmesiyle Galaksi adı verilen Gök Adalar oluştu.Bu oluşum patlamadan milyonlarca yıl sonra gerçekleşti.  • Yukarıda bahsettiğimiz soğuma sonucu gezegenler oluştu.Bu gezegenlerden biri de Dünya’mızdır.  Dünya’mızın diğer bir adı da Yerküre’dir. Karaları Oluşturan Maddeler  a)Kayaç: Bir yada daha çok mineralden oluşan büyük kütlelere kayaç denir.Üzerinde yaşadığımız kara parçası kayaçlardan meydana gelmiştir.Kayaçlar yer kabuğunun yapı maddeleridir ve yer kabuğunda büyük yer kaplarlar.Kayaçlar 3’e ayrılır.  1)Püskürük Kayaçlar:Magmanın yeryüzüne çıkarak katılaşmasıyla oluşur.  2)Tortul Kayaçlar:Hava, su ve rüzgarın etkisiyle oluşan kayaçlardır.  3)Başkalaşım Kayaçları:Kayaçların sıcaklık ve basınç etkisiyle değişmesinden oluşan kayaçlardır.  b)Minareler:Kayaçların yapısında bulunan maddelere denir.Minerallerin bazı özellikleri şöyledir,  • Petrol ve civa dışındakiler katı haldedir.  • Genellikle kristal yapıdadır.  • Renk ve biçimleri farklıdır.  • Yaklaşık 15 bin çeşit mineral olduğu bilinir.   Mineral faydaları nerelerde bulunur?    Demir Kanda oksijenin taşınması için gereklidir Ispanak,kuru fasulye,et  Potasyum Kalp ritmini ve kan basıncını düzenler Muz,süt ürünleri domates,yeşillik,  Patates,çekirdek  Çinko Sindirim sistemini düzenler zehirli maddeleri zehirsiz hale getirir Çikolata,ciğer  Et kuru fasulye ,mısır,brokoli   Magnezyum:Kalbi korur,saç ve tırnakları güçlendirir.Cildi besler Kakao,yağlı peynir,muz,ıspanak  kalsiyum Kemik ve diş oluşumunu sağlar Süt ürünleri  c)Maden:Ekonomik değeri olan mineral ve kayaçlara Maden denir.Minerallerin yeryüzüne çıkarılması uzmanlık isteyen bir iştir.Bu nedenle Jeoloji ve Maden Mühendisliği gibi bilim dalları ortaya çıkmıştır.Ülkemizde de Madencilik işlerini Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü (MTA) yapmaktadır.Bu kurum ülkemizin bir çok yerinde madenler bulmuş ve ülke ekonomisine büyük katkılarda bulunmuştur.  MADEN ÇIKARILDIĞI YER KULLANILDIĞI YERLER  Bakır Elazığ-ergani  Artvin-Murgul  Kastamonu-Küre Elektrik motoru yapımında kablo üretiminde-süs eşyası yapımında kullanılır Demir   Sivas-Divriği  Balıkesir-Eymir  İzmir –Torbalı  İnşaatlarda ve sanayi de kullanılır  Krom  Muğla –Fethiye  Denizli-Bursa  Elazığ-Kayseri  Adana-Mersin  Çelik yapımında ve kaplamada kullanılır Linyit  (bir tür kömür) Kütahya-Tunçbilek  Manisa –Soma  K.Maraş-Elbistan  Termik santrallerde ve konutların ısıtılmasında kullanılır  3)Toprağın Oluşumu  Toprak kayaçların parçalanması sonucu oluşmuştur. Kayaçlar ise suyun, rüzgârın, iklim şartlarının ve bitki köklerinin etkisiyle parçalanmıştır.  Suyun Etkisi  *Akarsular taşları sürükleyerek birbirine çarpıp parçalanmasına neden olur.  *Kayaçlardaki çatlaklar giren su donar ve kayaçları parçalar.  Rüzgârın Etkisi  *Rüzgârın etkisiyle kayaçlar kopar, parçalanır ve aşınır. PERİ BACALARI bu şekilde oluşmuştur.  İklim Şartlarının Etkisi ( Isı Etkisi)  *Güneş’in etkisiyle kayaçlar gündüz ısınır ve genişler. Gece hava soğuyunca kayalar büzüşür.  Genişleme ve büzüşme kayaları çatlatır ve ufaltır.  Bitkilerin Kökleri  *Kayaçların çatlaklarına giren kökler burada büyüyüp kayaçların parçalanmasına neden olur.  Bütün Bu Oluşumların Yanında Bitki Ve Hayvan Atıkları Da Bu Parçalara Karışarak Toprağı Oluşturur.   4)Erozyonla Mücadele    Verimli kısmı yok olan toprakta bir şey yetişmez.Toprak çoraklaşır.Bunun ne kadar önemli bir konu olduğunu gören Hayrettin Karaca ülkemizi karış karış gezer ve 1992 Yılında TEMA vakfının kurulmasında öncülük eder.TEMA, erozyonun önlenmesi ve toprağın ağaçlandırılması için mücadele eden sivil toplum örgütlerinin başında gelmektedir.  Arazi eğimi, bitki örtüsü, toprak özelliklerinin olumsuz etkileşimi sonucu erozyon oluşur.Erozyon ile mücadele etmek için yapmamız gerekenlerden başlıcaları;  • Yamaçlık yerler suyun yağmur yağdıktan sonraki toprak kaymasını önlemek için sürülmelidir.  • Dik tepe yamaçlarında geniş düzlükler oluşturulmalıdır.  • Ağaçlandırma yapılmalıdır.  5)Hava, Toprak ve Suyun yaşamımızdaki önemi    Canlıların yaşadığı toprak ve suda hava bulunmaktadır.Toprak içinde bulunan canlılar yaşamlarını sürdürebilmek için gerekli olan yaşam kaynakları hava ve suyu rahatça bulabilmektedirler.Bazı canlılar toprakta yaşar ve yuvalarını toprağa yaparlar.Bitkiler toprağa tutunarak yaşar.Hayat kaynaklarımızdan biri de sudur.Canlılar su olmadan yaşayamazlar.İnsanlar temizlik ihtiyaçlarını da su ile yapmaktadırlar.  6)Hava, Toprak ve Su kirliliğini önlemek için neler yapılabilir?    Hava, Su ve Toprağın kirlenmesini önlemek için kirlenmeye yol açan etkenleri ortadan kaldırmamız gerekir.Bunlar;  • Bireylerin çevre bilinci olması gerekir.  • Nüfus artış hızı azaltılmalıdır.  • Çarpık kentleşme önlenmelidir.  • Sanayi planlı olmalıdır.  • Nükleer denemeler ve savaşlar sona ermelidir.  • Ormanlık alanlar genişletilmelidir.  • Organik tarım kullanılmalıdır.  • Rüzgar, Güneş, su enerjisi kullanılmalıdır.(Bunlar havayı kirletmezler)  • Geri dönüşümlü ürünle kullanılmalıdır.  Çevre kirliliğinin birçok nedeni vardır.Fabrikalar, uçaklar,otomobiller, trenler insanların yararınadır fakat çevreyi de kirletirler.    7)Dünya’nın Katmanlarına Yolculuk    Dünya’yı en dıştan saran bir hava katmanı vardır.Buna Hava Küre veya Atmosfer denir.Dünya’da karaların oluşturduğu katman ise Taş Küre veya Yerkabuğudur.Suların kapladığı alana ise Su Küre denir.Dünya’nın yapısındaki katmanların özelliklerini karşılaştıralım.Yerkabuğu (taş küre), toprak ,taş gibi katı maddelerden oluşmaktadır.Su Küre, su ve çözünmüş minerallerden oluşmaktadır.Hava Küre çeşitli gazlardan oluşmuştur.  Yerin derinliklerine inildiğinde kızgın lavlarla karşılaşılır.Bu maddelerin sıcaklığı çok fazla olduğundan buraya Ateş Küre denilir.Dünya’nın merkezine yaklaştığımızda bu maddelerin sıcaklığı daha da artar.Bu kadar yüksek sıcaklıkta bütün maddelerin erimiş olması gerekir.Buna rağmen bu katmanların katı olduğu sanılmaktadır.Katı olduğu sanılan bu katmana Çekirdek (Ağır Küre) adı verilir.Yer kabuğunda Taş Küre diğer katmanlara göre daha kalındır.Çekirdek (Ağır Küre) ise bu katmanların içinde en sıcak olanıdır.Şimdi bu katmanları kısaca incelelim.  a)Ateş Küre  Taş Küre ve Ağır Küre arasında kalan katmandır.Hamur kıvamında olduğundan bu katmana Magma denir.Ateş Kürenin özelliklerinden başlıcaları şöyledir;  • Kalınlığı 2900 km dolayındadır.  • Sıcaklığı 1000-4000 derece arasındadır.  • Volkan lavları bu katmandan gelir.  b)Ağır Küre (Çekirdek)    Yerkürenin en içte kalan katmanıdır.Bu nedenle çekirdek olarak ta adlandırılır.Özellikler şöyledir;  • Yapısında demir ve nikel gibi ağır metaller bulunur.  • 5000-6000 dereceyi bulan sıcaklığı vardır.  • Bu katmandaki maddeler yüksek basınç nedeniyle katı haldedir. Dünya’nın şekli neye benzer     1)Dünya’nın Şekli   Dünya’mızın şekline sınıfımıza getirdiğimiz küreden baktığımızda top gibi tam yuvarlak olmadığını görürüz.Bu şekle ve uzaydan çekilen fotoğraflara baktığımızda Dünya’mız alt ve üstten basık ortası hafif şişkin bir durumdadır.Dünya’mızın bu biçimine Geoit denir.Dünya’mızı portakala ve geceleri gördüğümüz Ay’a benzetebiliriz. Kıyıdan uzaklaşan bir geminin önce gövdesi, sonra bacası ve daha sonra dumanı gözden kaybolur.Sürekli aynı yöne ve aynı yükseltiden uçan uçak, ilk kalktığı yere tekrar gelir. Dünya’mız kendi ekseni etrafında dönmesi bir gün sürer.(yani 24 saat) Bu dönüş hareketinden gece gündüz oluşur.Güneş doğudan doğuyor batıdan batıyor gibi görünür.Bunun nedeni; kendi ekseni etrafında batıdan doğuya doğru dönmesidir. Bunları bilmekte fayda var • Güneş sistemimizde 9 gezegen bulunmaktadır. Bunlar;Merkür, Venüs, Dünya, Mars, Jüpiter, Satürn, Uranüs, Neptün, Plüton’dur. • Dünya’mızın alttan ve üstten basık olmasının nedeni; Dünya gaz ve toz bulutu iken yani yeni oluşmaya başlarken kendi ekseni etrafında dönüşü nedeniyle kutuplar çukurlaşmıştır. Katılaştığında da bu durum değişmemiştir. 2)Dünya’mızın Şekli İle İlgili Görüşler   Dünyanın şeklini ve hareketlerini inceleyen bilin dalına gök bilim (astronomi)denir. Eskiden teknoloji bu kadar gelişmediği için insanlar Dünya’nın yuvarlak olduğunu bilmiyorlardı.İnsanlar Dünya’yı düz bir tepsi gibi ya da öküzün boynuzları üzerinde duran bir nesne olarak biliyorlardı.Bazı bilim adamları Dünya yuvarlak dese de insanlar, eğer yuvarlaksa aşağı kısımda kalanlar neden düşmüyorlar gibi sözler söylüyorlardı.Ancak Bilim geliştikçe Dünya’nın yuvarlaklığı da daha güzel anlaşılır oldu.Bununla alakalı incelemeler yapan kişiler aşağıda verilmiştir. Gökbilimi ile ilgilenen bilim adamlarından bazıları şunlardır; Macellan El Biruni Pisagor   • Pisagor,MÖ 590 lı yıllarda Dünyanın güneş etrafında döndüğünü ve Dünya’nın yuvarlak olduğunu ileri süren ilk kişiydi.Ancak Pisagor’un bu dediğine bilimle uğraşan kişilerin dışında inanan olmamıştı.Pisagor’dan İki Yüzyıl Sonra Aristo, gözlemleri sonunda Dünya’nın yuvarlak olduğunu kanıtladı. • Biruni:972-1050 yılları arasında Dünyanın küre şeklinde olduğunu yer çekiminin varlığını ortaya koydu. • Macellan:Dünyanın çevresini dolaşan ilk denizcidir. • Maceraperes bir denizci olan Kristof Kolomb Dünya’nın yuvarlak olduğunu kitaplardan okumuştu.1492 yılında 3 küçük gemi ile birlikte yola çıktı.Devamlı batıya doğru gitti.Hindistan’a ulaştığını zannetti ama gittiği yer Amerika kıtasıydı.Eğer dünya yuvarlaksa yönünü değiştirmeden başladığı yere tekrar geleceğini biliyordu.Ama bunu başaramadan öldü.Ancak gemilerinde bir tanesi yola devam etti.Böylece Dünya’da tam tur atılmış oldu. Dünyamızın Şeklinin Yuvarlak olduğunu kanıtlayan olaylar: • Güneş doğarken yada batarken yavaş yavaş doğar ve batar .Eğer dünya düz olsaydı,birden bire doğar ve batardı. • Yaklaşan bir gemiyi izlediğimizde geminin önce bayrağını yaklaştıkça direğini ve sonradan da teknesini görürüz.Eğer dünya düz olsaydı.her Yerden geminin tamamını görürdük. • Dünyanın her hangi bir yerinden hareket eden uçak hep aynı yöne giderse yine hareket ettiği noktaya gelir.Çünkü dünyanın şekli küreye benzer. • Uzaydan çekilmiş fotoğraflar incelendiğinde Dünyanın aslında tam bir küre olmadığı alttan ve üstten hafif basık olduğu görülmüştür. Konu anlatımımız bitmiştir. Şimdi kendimizi etkinliklerle  test edelim...   Boşluk Doldurma Aşağıda verilen kelimeleri kullanarak cümlelerde yer alan boşlukları uygun kelimelerle doldurunuz. taş küre sular karalar katman ateş ağır hava denizler kayaç I. Dünyamızın şekli ..................... benzer. II. Dünya yüzeyi üzerinde.............................., ...........................daha az yer kaplar. III. Karalar....................... oluşur. IV. Dünyamızın yapısı; ............... küre, ..................... küre, ................... küre,..................... küre,................ küre  olarak ifade edilen beş ..........................oluşan bir modelle temsil edilir. Kavram Haritalama Aşağıdaki kelimeleri kullanarak kavram haritasını uygun şekilde tamamlayınız. Teknoloji -Su  Küre-Hava -Karalar Küre -Kayaç -Çevre -Ateş Küre   SLAYTI GÖRMEK İÇİN TIKLAYINIZ VİDEO ŞEKLİNDE GÖRMEK İÇİN TIKLAYIN KAYNAKÇA 1-Dünyanın Şekli Neye Benzer.<http://www.fenokulu.net/portal/Sayfa.php?Git=KonuKategorileri&Sayfa=KonuBaslikListesi&baslikid=102&KonuID=1216>09/04/2012 2-Gezegenimiz Dünya Ve Yapısı.<http://www.fenokulu.net/portal/Sayfa.php?Git=KonuKategorileri&Sayfa=KonuBaslikListesi&baslikid=102&KonuID=556>09/04/2012   3-Dünyamızın Şekli ve Yapısı.<http://www.fenokulu.net/portal/Sayfa.php? Git=KonuKategorileri&Sayfa=KonuBaslikListesi&baslikid=102&KonuID=1215>09.04.2012         4-Dünyamızın şakli küreye benzer.<http://www.vitaminegitim.com/ilkogretim/dunyamizin-sekli-kureye-benzer?i=40040401OE02>09/04/2012. 5-Taşar,M.F.(Ed.) (2011),Fen ve Teknolojileri 4.Sınıf Çalışma Kitabı,MEB yay:Ankara